De ziekte van Addison is een zeldzame, maar ernstige aandoening waarbij de bijnieren onvoldoende hormonen aanmaken. Omdat de klachten vaak sluipend beginnen, duurt het soms jaren voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Veel mensen vragen zich af op welke leeftijd de ziekte van Addison meestal ontstaat. In dit artikel lees je wat de wetenschap hierover zegt, welke leeftijdsgroepen het meest getroffen worden en waarom de ziekte soms pas laat aan het licht komt.
Op welke leeftijd ontstaat de ziekte van Addison?
De ziekte van Addison kan in principe op elke leeftijd ontstaan — van de kindertijd tot op hoge leeftijd. Toch blijkt uit onderzoek dat de meeste mensen worden gediagnosticeerd tussen hun 30e en 50e levensjaar.
De gemiddelde leeftijd bij de eerste diagnose ligt rond de 40 jaar. Er zijn echter ook gevallen bekend waarbij patiënten pas op latere leeftijd (boven de 60 jaar) of juist al op jonge leeftijd met de ziekte te maken krijgen.
Bij kinderen is de aandoening zeldzaam, maar niet uitgesloten. Wanneer Addison zich op jonge leeftijd ontwikkelt, gaat het vaak om een erfelijke of auto-immuunvariant die deel uitmaakt van een zogenoemd polyglandulair syndroom — een aandoening waarbij meerdere klieren tegelijk worden aangetast.
Waarom openbaart de ziekte zich vaak tussen 30 en 50 jaar?
De leeftijd waarop de ziekte van Addison zich manifesteert, hangt nauw samen met de oorzaak. In westerse landen is auto-immuunziekte de belangrijkste oorzaak: het immuunsysteem valt hierbij de bijnieren aan. Dergelijke processen ontwikkelen zich meestal langzaam en komen vaak pas tot uiting in de volwassen jaren.
Daarnaast worden de klachten vaak laat herkend. De symptomen — zoals vermoeidheid, gewichtsverlies, duizeligheid, misselijkheid en een bruine verkleuring van de huid — worden gemakkelijk verward met stress of andere chronische aandoeningen. Daardoor stellen artsen de diagnose soms pas wanneer meer dan 90% van het bijnierweefsel al is beschadigd.
Deze geleidelijke ontwikkeling verklaart waarom Addison meestal pas op volwassen leeftijd wordt vastgesteld, zelfs als het ziekteproces al eerder is begonnen.
Zijn er uitzonderingen?
Ja, de ziekte van Addison kan ook buiten de ‘gemiddelde’ leeftijdsgroep voorkomen:
- Kinderen en jongeren kunnen de ziekte krijgen als gevolg van erfelijke auto-immuunziekten of zeldzame infecties.
- Ouderen kunnen Addison ontwikkelen door langdurige ontstekingen of bijwerkingen van medicijnen die invloed hebben op de bijnierfunctie.
- Vrouwen hebben iets vaker Addison dan mannen, vooral in de auto-immuunvorm.
Hoewel het dus geen exclusieve leeftijdsziekte is, blijft de groep tussen 30 en 50 jaar het vaakst getroffen.
Wat betekent dit voor diagnose en behandeling?
Omdat Addison zich op elke leeftijd kan openbaren, is alertheid cruciaal. Artsen kijken vooral naar de combinatie van klachten en afwijkende bloedwaarden (lage cortisol- en natriumspiegels, hoge kaliumspiegels). Een vroege diagnose kan veel complicaties voorkomen.
De behandeling bestaat uit hormoonvervanging met tabletten die cortisol en aldosteron nabootsen. Met de juiste medicatie kunnen mensen met Addison vrijwel een normaal leven leiden, ongeacht hun leeftijd bij diagnose.